Przejdź do zawartości

Żelazna (powiat opolski)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żelazna
wieś
Ilustracja
Gospoda "Przytulność" (zur Gemütlichkeit, właściciel Franz Piekorz), kościół św. Mikołaja i schronisko Hitlerjugend, 1939 r.
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

opolski

Gmina

Dąbrowa

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

49-120[2]

Tablice rejestracyjne

OPO

SIMC

0493215

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Żelazna”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żelazna”
Położenie na mapie powiatu opolskiego
Mapa konturowa powiatu opolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żelazna”
Położenie na mapie gminy Dąbrowa
Mapa konturowa gminy Dąbrowa, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Żelazna”
Ziemia50°43′45″N 17°51′00″E/50,729167 17,850000[1]

Żelazna (niem. Zelasno, od 1934 Eisenau[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Dąbrowa.

Od 1950 miejscowość należy administracyjnie do województwa opolskiego.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Wieś położona nad Odrą, w odległości 9 km na północ od Opola przy drodze do Skorogoszczy w kierunku Wrocławia. W pobliżu znajdują się liczne starorzecza. Jedno z nich znane jest w Żelaznej i okolicy jako jezioro Czarne. Do niedawna było używane przez mieszkańców wsi jako kąpielisko.

Na terenach należących do wsi znajduje się polder przeciwpowodziowy – ok. 2 km² (200 ha) łąk.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy raz Żelazna jest wzmiankowana w 1228 roku jako Selazna, później Zelasno. W 1274 roku przeszła jako majątek klasztorny na prawo magdeburskie z dwoma sołtysami, którzy posiadali co szósty łan wolny od podatku, wolny młyn i karczmę.

Pochodząca z 1934 roku nazwa Eisenau jest tłumaczeniem nazwy pierwotnej. Nazwa wsi uwarunkowana jest przymiotnikiem "żelazny" (żelazna woda), którym określano strumyk o rdzawym zabarwieniu, świadczącym o wysokiej zawartości tego pierwiastka w wodzie. Poza tym istnieją zapiski, że Żelazna słynęła swego czasu z dużych pokładów żelaza w ziemi. Mówiono nawet, że istniała tu mała huta, gdzie przetapiano i kuto ten surowiec. Znaleziono tu również piec hutniczy, który jak najbardziej świadczy o autentyczności tej działalności.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[4]:

  • spichrz, ul. Opolska 30, z XVIII/XIX w.

Inne zabytki:

  • kościół pw. św. Mikołaja - prezbiterium i dawna zakrystia pochodzą z poprzedniego kościoła gotyckiego z XV wieku. Wieża pochodzi z 1682 roku. Została zbudowana przez Jana Franciszka Fröhlich z Opawy. W kościele znajdują się: bogato dekorowany barokowy ołtarz, barokowa ambona i chrzcielnica. Nawa została rozbudowana w 1926 r.
  • klasztor, dawna siedziba Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP. W 2001 roku klasztor został sprzedany
  • cmentarz, na którym znajduje się kaplica cmentarna i tablice pamiątkowe, poświęcone poległym w czasie II wojny światowej
  • pomnik ku czci poległych żołnierzy radzieckich - przy ulicy Opolskiej. Pomnik został postawiony w 1945 roku przez okolicznych mieszkańców, na polecenie wojsk radzieckich i stoi na terenie byłego cmentarza, na którym było pochowanych około 700 radzieckich żołnierzy.

Kluby sportowe

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie wioski działa klub piłki nożnej – FC Żelazna. Obecnie gra on w Opolskiej A-Klasie. Do sportowego klubu można zaliczyć też drużynę OSP, która obecnie jest 3 w kraju (drużyna męska) i wicemistrzynie kraju (sekcja kobieca).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163530
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1644 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Landkreis Oppeln. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 95.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]